Otizmli ve Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklarda Diyet, Beslenme ve Egzersizin Etkileri:

Literatür Taraması,

Günümüzün büyük problemlerinden biri olan otizm ile ilgili yapılan bir çok araştırma mecvuttur.

Bu araştırmalar özellikle otizm ve otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan çocuklar arasında yaygın
olan kontrolsüz yeme alışkanlıklarının, obezite ve çeşitli sağlık sorunlarına yol açabileceğini ve bu
sorunların nasıl çözümlenebileceğini tartışıyor.
Bu çocuklar genellikle seçici yeme davranışları sergiler, düşük besin değerine sahip fast food'u
tercih ederler. Fiziksel aktivite eksikliği ve kötü beslenme alışkanlıkları, kilo almalarına katkıda
bulunur. Genel sağlığı artırmak için sağlıklı beslenme alışkanlıklarını teşvik etmenin ve protein,
yağ gibi makro besin öğeleri ile vitamin ve mineraller gibi mikro besin öğeleri açısından zengin
gıdaların dahil edilmesi oldukça önemlidir. Ayrıca, özellikle otizm ve OSB'li çocuklar üzerinde
olumlu etkiler gösterdiği söylenen ancak kesin kanıtı olmayan; gluten içermeyen ve
karbonhidratsız keton diyeti gibi belirli özel diyetler mevcuttur.
Beslenme ve Diyeti Düzenleme

Yapılan bir araştırmada, çocukların temiz yeme alışkanlıkları geliştirmenin ve aile içinde yemek
zamanında masaya oturmanın, elektronik cihazları veya televizyonu izlememenin, aile içi
konuşmanın ve kendi başlarına yemek yeme alışkanlığı kazanmanın önemli olduğunu
gösterilmiştir. Otizm ve OSB'li çocuklar, yeni yiyeceklere ve yiyecek kurallarına uyum sağlamakta
en zorlanan gruplardandır. Yapılan bir başka çalışmada, otizmli ve OSB'li çocukların enerji
yoğunluğu yüksek, besin değeri düşük yiyecekleri tercih ettiğini ve meyve, sebze ve tam tahılları
reddettiğini belirtmişlerdir. Otizmli ve OSB'li çocuklar, belirli yiyecek türlerini, tatları ve dokuları
tercih eden "seçici yiyicilerdir"; bu nedenle seçici yeme alışkanlığı, ebeveynler ve çocuklarla
ilgilenen herkes için büyük bir problem haline gelmektedir. Ebeveynler, bu sorunları önlemek için
çocukları annelerinin sütten kesildiği dönemden itibaren iyi yeme alışkanlıkları öğretmelidirler.
Yukarıdakilere ek olarak, özel bir diyet ve sınırlı yiyecek tercihleriyle birlikte, yeni bir yiyeceği veya
fiziksel aktiviteyi tanıtmak, genellikle çocuklarda rahatsız edici davranışlara yol açabilir ve
sonunda ebeveynleri isteklerine uymaya zorlayabilir. Bu nedenle, bu çocuklara yeni yiyecekler
aşamalı olarak tanıtılmalıdır, böylece yiyeceğin tadı ve dokusuyla tanışıklık sağlanabilir.
Vitamin ve Mineral Takviyeleri

Vitamin ve mineral takviyeleri, otizmli ve OSB'li çocuklarda son derece faydalı olarak kabul edilir.
Bu vitaminler ve mineraller, vücudumuzdaki birçok biyokimyasal reaksiyon için gereklidir. Yapılan
bir çalışmada Adams ve arkadaşları, üç ay süren rastgele kontrollü bir çalışma yaptılar ve vitamin
ve minerallerin yetersizliğinin metabolik fonksiyon bozukluğuna yol açabileceğini açıkladılar.
Çalışma, vitamin ve mineral takviyelerinin hiperaktiviteyi, öfke nöbetlerini ve genel dil
resepsiyonunu azalttığını gösterdi. Buie ve arkadaşları, Horvath ve arkadaşları ve Ashwood ve
arkadaşları, özel ihtiyaçları olan çocuklarda psikososyal bozukluğun bir göstergesi olan Parent
Global Impression-Revised (PGI-R) puanının önemli ölçüde düzeldiğini kanıtlayan çalışmalar
yaptılar. Ancak bu çalışmalar küçük gruplar üzerinde yapılmış olmalarından dolayı yeterli olmayıp
derinlemesine araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.

Glutensiz Diyet
Son 20 yılda otizmli ve OSB'li çocuklardaki diyet ve beslenme üzerine yapılan araştırmalar önemli
ölçüde artmıştır, özellikle hiperaktivite ve dikkat üzerine yapılan araştırmaları içermektedir.
Otizimli çocuklar için farklı diyet planlarını deneme popülerliğine rağmen, tüm bu çalışmalar
yetersiz olup glutensiz diyetin etkilerini kanıtlamak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
Mikrobiyota
Son zamanlarda mikrobiyota önemli bir ilgi konusu haline geldi. Bağırsaklarımız, kusursuz cildimiz
veya sağlıklı zihinsel ve fiziksel sağlığımız için gereklidirler. 2017'de Kang ve ark. bağırsak
mikrobiyomunu anormal metabolitler ve davranışlarla ilişkilendirdi; mikrobiyota naklinin kabızlık
semptomları, ishal, hazımsızlık, karın ağrısı ve davranışlarda önemli bir iyileşmeye neden
olduğunu gösterdi. Bu nedenle birçok ebeveyn, çocuklarına günde en az iki kez taze ev yapımı
yoğurt yedirir. Geçmişte yapılan birçok çalışma da probiyotik kullanımının otizmli ve OSB'li
çocuklar için güvenli ve umut verici bir tedavi olduğu sonucuna varmıştır.
Kısacası, otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan çocuklarda erken müdahale ve belirtilerin
tanınması çok önemlidir. Erken müdahale, bu çocukları farklı ortamlara ve durumlara maruz
bırakarak duygusal, sosyal ve fiziksel gelişimlerine katkıda bulunur.
Otizmli çocuklarda beslenme alışkanlıklarının davranış değişiklikleriyle doğrudan ilişkili olduğuna
dair kesin bir kanıt var demek için yeterli çalışma bulunmamaktadır. Ancak yapılan çalışmalarda
beslenme düzenlemesine gidilen tedaviler umut vericidir.

Sağlıcakla Kalın…
Dyt. LEYLA GÜLTEPE MURPHY

Doreswamy, S., Bashir, A., Guarecuco, J. E., Lahori, S., Baig, A., Narra, L. R., Patel, P., & Heindl, S.
E. (2020). Effects of Diet, Nutrition, and Exercise in Children With Autism and Autism Spectrum
Disorder: A Literature Review. Cureus, 12(12), e12222.