Uygulamadaki hata ve orantısız ceza adaleti ile gündeme gelen vergi usul kannu 359. maddesi uzun zamandır düzenleme bekliyor. Ak parti hükümeti kurmyaları tarafından vuk 359. madde ile ilgili yaklaşık 7 ay önce çalışma başlatılmış olup Cunhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından İnsan Hakları Eylem Planında yeralarak kamuoyuna da duyrulmuştu. 

Ancak aradan geçen uzun süreye rağmen bu madde bir türlü düzenlenmedi. 400 bin e yakın mağdur ve açılmış davası olan bu toplumsal sorunun düzeltilmesi konusunda hükümet gerekli düzenlemeyi hayata geçirmeyerek hukukun uygulanmasındaki hatadan dolayı mağduriyetleri gidermemektedir. Bu kanundan dolayı ceza almış binlerce mağdur'un bir kısmı cezaevinde birkısmı kaçak olarak hayatlarını zor şartlar altında sürdürmeye çalışmaktadır. 

Ak parti bazı milletvekillerince düzenleneceği dile getirilmiş olmasına rağmen neredeyse bir yıldır süren belirsizlik bu hususta tam olarak hukuk güvenliği sorununun zuhur ettiği anlamına gelmektedir. Çünkü mağdur vatandaş düzenlenecek yasa dışında bu adaletsizliği gideremez. 

Vatandaşa her fırsatta çalışmalar devam ediyor denilmesine rağmen düzenlenmeyen yasa karşısında mağdurlar hangi yola başvuracaklarını bilememektedir. 

Son olarak Adalet bakanı Abdulhamit Gül'ün de söylemleri bu yönde olmuş ancak tarih ve detay verilmemiştir. 

Hukuk güvenliğini; Kişilerin; can, mal, namus ile din ve vicdan emniyetlerinin hukuk kuralları tarafından korunacağına olan inanç olarak ifade edebiliriz. Hukuk kurallarının kişiler tarafından öngörülebilir olması ve kişilerin hukuk düzenine dolayısıyla devlete olan güven ve bağlılığı hukuk güvenliği bilinci ile mümkündür…

Hukuk güvenliğini; Kişilerin; can, mal, namus ile din ve vicdan emniyetlerinin hukuk kuralları tarafından korunacağına olan inanç olarak ifade edebiliriz. Hukuk kurallarının kişiler tarafından öngörülebilir olması ve kişilerin hukuk düzenine dolayısıyla devlete olan güven ve bağlılığı hukuk güvenliği bilinci ile mümkündür.

Kişilerin hukuki olarak kendilerini güvende hissetmesi için bu temel değerlerinin zarar göreceği ile ilgili şüphe içinde olmaması gerekir. Hukuk devleti ise bu kuralların sözde değil özde uygulandığı yönetim düzenidir. Slogan niteliğinde kulağa hoş gelen muhteşem hukuk kurallarının olması, o kuralların uygulanmasındaki metot adalete olan güveni sarsıyorsa, hukuk güvenliği bilinci de sarsılmış demektir.

Kişilerin hukuki olarak kendilerini güvende hissedebilmesi için;

Tâbi olduğu kanunların ve alt kuralların kişiye veya belirli bir olaya özgü olmaması adil ve kamu vicdanını uygun olması gerekir.

Uygulayıcı olan devletin kurumları ve yönetimdekiler de bu güven duygusunu zedeleyici muamelelerden kaçınması gerekir.

Devletin faaliyetlerine duyulan güven aynı zamanda yürürlükteki mevzuatın süreceğine olan güveni de kapsar. Zira herkes yürürlükteki kurallara göre yaşar ve İşle ilgili kararlarını, yatırımlarını buna göre planlar. Bugün başka yarın başka bir hukuk kuralının uygulandığı bir ülkede hiç kimse hukuki olarak kendini güvende hissetmez. Bir operasyonu andıran hızla halkın tabi olduğu kuralların değişmesi bir yandan hukuk güvenliği bilincini sarsar diğer yandan da yeni düzenlemenin de aynı şekilde değişebileceği şüphesini uyandırır.

Aynı şekilde yürürlük konusunda yürütme organı bir değişiklik yapma ihtiyacı duyduğunda yeni düzenlemenin de adil ve eski kurallara tabi olanların yaşamlarını zorlaştırmaması, onların kazanılmış haklarını zedelememesi gerekir. Yürürlükteki hukuk kurallarına göre hayatını idame ettiren yeni yapılan değişikliklerle mağdur durumuna düşmemelidir. Yapılan değişiklikler hukuk güvenliği perçinlemeli zedelememelidir.

İşte bu anlamda yeni kuralların değişmesi sürecinde kişilerin temel haklarına zarar vermeden başka bir deyişle kişileri mağdur etmeden bu değişimin gerçekleştirilmesi hukuk düzenine olan güveni artırır.

Herkes din ve vicdan emniyetini, namusunu, canını ve malını korumak için taşıdığı silahını bırakıp bunları korumak için örgütlenen devlete tabi olmasının özünde bu hukuk güvenliği bilinci yer almaktadır. Devlete giden sürecin çıkış noktası bu değerlerin korunması ve geliştirilmesinde yatmaktadır.

Türkiye’nin kendi komşusuna sırt çevirerek okyanus ötesini memnun etmek için uyguladığı politikalar, yabancı sermayenin önünün açmak için yapılan teşvik ve kolaylıklar, toprak satışı, azınlıklara verilen haklar, din kardeşleri karşısında haçlı organizasyonunun yanında yer alması, yabancıların yüzünü güldürse de; Devletin en zor zamanlarında yine onun için fedakarlık yapacak, gerekirse canının verecek olan kendi vatandaşları ile olan bağını zayıflatmaktadır. Hukuk güvenliği bilincinin sarsılması durumunda devletle vatandaş arasındaki bağ ortadan kalkacağı için ortaya çıkacak boşluk savaştan bile daha vahim sonuçlar doğuracak, hiç kimsenin; can, mal, namus ile din ve vicdan emniyeti kalmayacaktır.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   Kazım üstün

Hukuk devletinin hukuki güvenlik ilkesi, herkesin bağlı olacağı hukuk kurallarını önceden bilmesi, tutumunu ve davranışlarını buna göre güvenle düzene sokabilmesi anlamına gelir. Kişilerin davranışlarını düzenleyen kurallar onlara güvenlik sağlamalıdır. Bu güvenliğin sağlanabilmesi her şeyden önce, devletin kendi koyduğu hukuk kurallarına kendisinin de uyması bağlıdır.

Hukuki güvenlik ilkesinin vergi hukukunda özel bir önemi vardır. Bu ilke vergi yükümlülerinin, hak ve özgürlük alanlarına devletin vergilendirme aracılığı ile yaptığı müdahaleleri önceden görmelerini ve durumlarını buna göre ayarlamalarını gerektirmektedir. Kişiler böylece geleceğe yönelik planlarını buna göre yapabilecekler, vergilendirmede keyfilik de önemli ölçüde önlenebilecektir. Hukuki güvenlik ilkesi, vergilendirmenin belirliliğini, vergi hukukunda kıyas yasağını ve vergi yasalarının geriye yürümezliği ilkesini içermektedir.

Geleneksel vergilendirme ilkelerinden olan belirlilik ilkesi vergilerin miktarlarının, tarh ve tahsil zamanlarının ve biçimlerinin hem idare, hem kişiler yönünden belli ve kesin olması anlamına gelir.

Vergilerin yasallığı ilkesi ve idarenin vergiyi doğuran olayla bağlılığı belirlilik ilkesinin ön koşuludur. Vergi yükümlülerinin hukuki güvenliklerinin sağlanabilmesi için kişisel vergi yükünün açık olarak önceden hesaplanabilmesi ve tahmin edilebilmesi gerekir.

Vergi hukukunda kıyas yasağı belirlilik ilkesini tamamlayıcı nitelik taşır. Hukuk devletinin hukuki güvenlik ilkesi ve vergilerin yasallığı ilkesi, vergi hukukunda kıyas yoluna başvurulmasını engeller. Aksi halde idare ve yargı organlarının bu yoldan yeni vergi doğurucu olaylar yaratmaları veya vergi yükünü arttırmaları olasılığı doğabilir. Bu durum da hukuki güvenliğe ve barışa zarar verir.

Hukuki güvenlik ilkesi, vergi yasalarının geçmişte meydana gelen olaylara uygulanmamasını gerektirir. Kişiler gelecek dönemlere ilişkin planlarını yürürlükteki vergi yasalarına göre yaparlar. Sonradan çıkartılan yasalarla geçmiş dönemler için vergi yükünün arttırılması, yükümlülerin devlete ve hukuk düzenine olan güvenlerini sarsar; ekonomik ve ticari hayatta bulunması gereken belirlilik ve istikrar bozulur.

                                                                                                                           DR. Mehmet Şafak

Görüldüğü üzere hukukun güvenliği ve vergi usul kanunundaki önemi ortada iken Uzmanların yaptığı açıklamalardan da anlaşılacağı üzere toplumsal barışın sağlanması ve yaşanan mağduriyetlere son verilerek kanundaki belirsizliğin giderilerek hukukun üstünlüğü ve güvencesi bir an evvel yerine sağlanmalıdır.